Europejskie Centrum Solidarności znajduje się na Placu Solidarności, przy historycznej Bramie nr 2 Stoczni Gdańskiej. Ma za zadanie pokazać jak ważna była „Solidarność” w Polsce. W dniu 16 grudnia 1970 strajkujący stoczniowcy, którzy opuszczali teren stoczni (przez Bramę nr 2) zostali ostrzelani przez oddziały wojska. Zginęły dwie osoby, a jedenaście zostało rannych. Przed powstaniem Pomnika Poległych Stoczniowców brama była pierwszym miejscem pamięci o ofiarach Grudnia. Prawie 10 lat później, 31 sierpnia 1980 z tej właśnie Bramy nr 2 Lech Wałęsa ogłosił zakończenie strajku i podpisanie porozumień gdańskich. Tuż obok bramy stoi obecnie Europejskie Centrum Solidarności.
Nie jest to muzeum ale miejsce pamięci, które można zwiedzić przechadzając się i prawie wszystkiego dotykając (z przewodnikiem na uszach). W kolejnych, tematycznie podzielonych salach zapoznajemy się z poszczególnymi wystawami:
A – Narodziny Solidarności. Zwiedzanie rozpoczęliśmy na pierwszym piętrze w sali poświęconej strajkom w Sierpniu 1980 roku. Znajduje się tu m.in. fragment suwnicy, na której pracowała Anna Walentynowicz, w jej kabinie, na monitorach można obejrzeć wspomnienia inicjatorów strajku. Autentyczne obiekty stoczniowe zyskały nowe zastosowanie. Stół barowy zamienił się na przykład w interaktywne stanowiska, gdzie przeglądać można materiały historyczne. Ponad głowami zwiedzających, na suficie ozdobionym kaskami stoczniowców, prezentowane są archiwalne materiały filmowe. W sali też dowiedzieliśmy się co tak naprawdę robił Lech Wałęsa w stoczni i od czego był elektrykiem.
B – Siła Bezsilnych. W sali tej pokazane jest życie we wszechogarniającej propagandzie komunistycznej, realia kraju demokracji ludowej oraz kulisy narodzin opozycji wobec totalitarnej władzy. Wykorzystane są m.in. dokumenty operacyjne służb bezpieczeństwa oraz wspomnienia uczestników wydarzeń z Grudnia ’70. Salę zamyka inscenizacja pustego sklepu i fotografie tłumu ludzi stojących w kolejce, co było nieodłącznym elementem codzienności PRL.
C – Solidarność I Nadzieja. W tej sali zwiedzający czują powiew wolności, który przyniósł czas między Sierpniem ’80 a wprowadzeniem stanu wojennego, szesnaście miesięcy legalnej działalności pierwszego niezależnego związku zawodowego w zniewolonej części Europy. Drogę którą zwiedzający mają do pokonania, wyznacza biało-czerwony szlak, który w lustrzanym suficie odbija się w kształcie logo związku. Wypełnione ludźmi wnętrze przemienia się w ten sposób w żywe hasło „Solidarność”.
D – Wojna ze społeczeństwem. Zwężająca się przestrzeń prowadzi zwiedzających wprost do milicyjnego samochodu (w jego wnętrzu na monitorach wyświetlane są wstrząsające urywki akcji milicyjnych), a w głębi sali przejście zagradzają tarcze zomowców. Pierwsza sala na drugim piętrze poświęcona jest stanowi wojennemu. Oddaje nie tylko grozę tego czasu, ale i aktywność organizacji opozycyjnych, które zwoływały manifestacje, drukowały książki i ulotki, emitowały audycje radiowe i telewizyjne, podtrzymywały ducha oporu. Wyrazem międzynarodowego uznania dla Solidarności było uhonorowanie Lecha Wałęsy Pokojową Nagrodą Nobla.
E – Droga do demokracji. Podsycające myśl o wolności przesłanie pielgrzymek Jana Pawła II, aktywne ruchy młodzieżowe, odważne dopominanie się przez obywateli legalizacji Solidarności oraz pogłębiający się kryzys gospodarczy, doprowadziły władzę do dialogu z opozycją przy Okrągłym Stole. Następujące po nich wybory czerwcowe wprowadziły Polskę na drogę przemian.
F – Triumf Wolności. Zmiany zainicjowane w Polsce pociągnęły za sobą przeobrażenia w całym bloku wschodnim. Po upadku systemu komunistycznego, kraje Europy Środkowo-Wschodniej weszły na drogę demokracji. W konsekwencji rozpadu Związku Radzieckiego powstały nowe, niepodległe państwa. W demokratycznym geście zwiedzający dołączają swój karnet w kolorze białym i czerwonym do tysięcy innych, tworząc wiecznie żywy znak solidarności.
G – Ostatnia sala im. Jana Pawła II Kultura Pokojowych Przemian, jest ostatnim etapem zwiedzania wystawy stałej. To miejsce wyciszenia, refleksji i zadumy. Z okien rozpościera się widok na pomnik Poległych Stoczniowców 1970.
Miejsce zwiedzone 2 grudnia 2017 r. podczas wycieczki po Trójmieście – kliknij.